Aby zrozumieć różne operacje wykonywane u chorych na wrzodziejące zapalenia jelita grubego, należy poznać główne cechy układu pokarmowego (trawiennego) oraz sposoby jego działania.
Ponad 48% chorych po 6 miesiącach we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego notuje trwałą remisję po zastosowaniu protokołu DLS → czytaj więcej
Jak widzisz ze schematu przewodu pokarmowego poniżej, układ ten rozpoczyna się w ustach, a kończy się odbytem. Głównym celem jelit jest rozbicie żywności tak, by nasz organizm mógł wchłonąć jego składniki odżywcze. Proces rozpoczyna się przeżuwaniem i połknięciem żywności, która następnie przechodzi w dół przełyku (gardła) do żołądka, gdzie soki trawienne rozkruszają ją do konsystencji podobnej do owsianki.
Częściowo strawiona żywność następnie przechodzi z żołądka do jelita cienkiego. Tutaj jedzenie jest dzielone tak, by użyteczne składniki odżywcze mogły być absorbowane do strumienia krwi przez ścianę jelita. Produkty odpadowe z tego procesu, które zawierają części płynne i niestrawione są następnie wypchnięte z jelita krętego do okrężnicy (jelita grubego). Jelito grube – składa się z czterech głównych części: okrężnicy wstępującej, okrężnicy poprzecznej, zstępnicy i esicy, która łączy się z odbytnicą. Jelito grube wchłania płyn i pozostałe formy odpadów stałych.
Najnowsze badania dowodzą, iż L-formy bakterii są przyczyną choroby
Odchody zbierają się w końcowej części jelita grubego i odbytnicy i są przekazywane do wypróżnienia.
1. Przełyk
2. Brzuch
3. Wątroba
4. Pęcherzyk żółciowy
5. Trzustka
6. Jelito cienkie
7. Jelito kręte
8. Jelito grube
9. odbytnica
10. Odbyt
Jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego wpływa na jelita?
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego powoduje zapalenie i owrzodzenie błony śluzowej (wewnętrzna okładzina) w jelicie grubym. Te surowe obszary lub wrzody mogą krwawić lub produkować ropę. Podczas stanu zapalnego i bólu jelito grube jest mniej zdolne do absorbowania wody lub trzymania dużej ilości odpadów, dąży również do wytwarzania większej ilości śluzu (naturalny środek smarny). To prowadzi do częstszych i luźniejszych czynności jelit, proces znany jako biegunka. Inne częste objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego obejmują skurczowy ból brzucha, krew i śluz w stolcu, zmęczenie, brak energii i utrata wagi. Jeśli stracisz dużo krwi może również rozwijać się niedokrwistość (zmniejszenie liczby krwinek czerwonych), która może sprawić, że będziesz czuł się bardzo zmęczony.
Najnowsze badania dowodzą, iż L-formy bakterii są przyczyną choroby
Wrzodziejące zapalenia jelita grubego czasem dotyka tylko odbytnicy. Może również dotyczyć części lub całości okrężnicy.
Aby uzyskać więcej informacji na temat różnych rodzajów wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i ich objawów, zobacz naszą broszurę: wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Wrzodziejące zapalenia jelita grubego często opisywane jest jako choroba przewlekła. Oznacza to, że trwa zazwyczaj przez całe życie, ale może mieć długie okresy, gdy chorob, wykonuje się je a jest w remisji, na przemian z nawrotami, gdy objawy są bardziej nasilone. Leczenie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego może być medyczne lub chirurgiczne, ewentualnie kombinacja obu.
Kiedy operacja jest niezbędna?
Opieka medyczna dla chorych na wrzodziejące zapalenia jelita grubego znacznie się poprawiła w ostatnich latach, dostępna jest też szersza gama leków na wrzodziejące zapalenia jelita grubego. Mimo to, około jedna na cztery osoby z wrzodziejącym zapalenia jelita grubego będzie wymagać operacji w pewnym momencie trwania choroby. W pewnym stopniu może zależeć od typu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Operacja jest rzadko wykonywana na odbytnicy.
Niektóre z najczęstszych przyczyn zabiegu są przedstawione poniżej.
• Słaba reakcja na długotrwałe leczenie – wrzodziejące zapalenia jelita grubego często dobrze reaguje na leki, ale czasami terapie medyczne nie kontrolują stanu zapalnego. Jeśli występują powtarzające się nawroty z kłopotliwymi objawami, co poważnie wpływa na jakość życia,
można rozważyć operację.
• Problemy awaryjne – operacja może być czasami zalecana osobom z ciężkimi i ostrymi objawami, takimi jak ciężka biegunka z krwawieniem, odwodnienie i podniesiona temperatura, która nie odpowiada na leczenie, nawet gdy odbywa się ono w szpitalu. Pilna operacja może być również potrzebna przy rzadkich powikłaniach, takich jak toksyczne rozszerzenie okrężnicy (bardzo ciężka choroba jelita grubego) lub perforacji (dziura lub rozdarcie) w
ścianie okrężnicy.
• Rak jelita grubego – wrzodziejące zapalenie jelita grubego nie jest formą raka. Jednakże, jeśli wystąpiła ciężka forma wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, ma ona wpływ na wszystkie części jelita lub większość jelita i jest trwała przez co najmniej 8-10 lat. Istnieje nieznacznie zwiększone ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. Mogą być zalecane regularne kolonoskopie do sprawdzenia tego. (Kolonoskopia jest badaniem jelita grubego, wykonuje się je stosując długą i elastyczną rurkę z kamerą w końcówce) Jeżeli nowotwór jest znaleziony, może wymagać operacji.
Jakie są najczęściej wykonywane operacje?
Operacje najczęściej przeprowadzone na wrzodziejące zapalenie jelita grubego są opisane od następnej strony.
• Proktokolektomia i ileostomia – w czasie tej operacji cała okrężnica jest usuwana wraz z odbytnicą i kanałem odbytu. Następnie chirurg odprowadza koniec jelita cienkiego przez otwór w ścianie jamy brzusznej. To ileostomia. Zewnętrzny woreczek jest następnie zakładany na otwór w celu zbierania odpadów. Może być opróżniony lub zmieniony w razie potrzeby.
• Proktokolektomia z ileoanalnym woreczkiem – procedura ta jest często nazywana operacją woreczka, ale może być również opisana jako operacja IPAA. To na ogół wymaga dwóch operacji. W pierwszej i głównej operacji chirurg usuwa całe jelito grube i odbytnicę, ale pozostawia odbyt. Następnie woreczek jest wykonany przy użyciu jelita krętego (dolny koniec jelita) i jest połączony z odbytem. W końcu, część jelita cienkiego jest wyprowadzona na zewnętrzną ścianę jamy brzusznej. To pozwala odprowadzać odpady trawienne, które gromadzą się w worku. Tymczasowa ileostomia może być objęta w drugiej operacji. Główną zaletą jest fakt, że woreczek na stolce może być przekazywany przez odbyt w normalny sposób. Wiele osób z woreczkiem ma około sześć wypróżnień dziennie, plus jeden lub dwa więcej w nocy.
• Kolektomia z zespoleniem krętniczo-odbytniczym – ta operacja jest znacznie mniej powszechna, nadaje się tylko dla małej liczby osób z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. Jelito grube jest usuwane, ale zamiast tworzenia ileostomii, chirurg łączy koniec jelita cienkiego bezpośrednio z odbytem. Pozwala to na uniknięcie konieczności ileostomii. Jednakże, ta operacja będzie zalecana tylko wówczas, jeśli nie występuje zapalenie odbytnicy i nie ma długofalowego ryzyka zachorowania na raka odbytnicy.
• Kolektomia z ileostomią – operacja ta pozwala zwykle na możliwość operacji woreczka w późniejszym czasie. W tej operacji chirurg usuwa jelito grube, ale pozostawia odbytnicę. Następnie, tak jak w proktokolektomii, koniec jelita cienkiego jest wyprowadzone, a worek zewnętrzny jest zamontowany na otworze do zbierania odpadów trawiennych. Ileostomia może być tymczasowa lub stała. Górny koniec odbytnicy jest zamknięty lub wyprowadzony do innego tymczasowego otworu. W zależności od indywidualnego stanu zdrowia, być może uda się na operacja woreczka, jak opisano wcześniej. Odbytnica zostanie usunięta i woreczek zostanie wykonany z jelita krętego (ostatnia część jelita cienkiego) i połączony z odbytem. Alternatywnie, można zdecydować stałą ileostomię.
Przetoki
Jak opisano wyżej, często w chirurgii jelito jest doprowadzane do powierzchni brzucha, gdzie wykonuje się otwór, tak że odpady pokarmowe (Ciecz lub kał) spuszcza się do worka, a nie przez odbyt. Chodzi o część w jelicie krętym, a procedura ta jest znana jako ileostomia. W niektórych operacjach w odniesieniu do niektórych innych warunków, w tym choroby Crohna lub raka jelita, jest ono doprowadzane do powierzchni i połączone w podobny sposób, co jest znane jako kolostomia. Oba typy nazywane są również aparatami szparkowymi. Większość przetok jest wielkości kawałka 50p i ma różowy lub czerwony kolor. Zawartość jelita cienkiego jest płynna i może podrażniać skórę. W zależności od rodzaju worka, torby ileostomii zwykle muszą być opróżniane od czterech do sześciu razy na dzień i zmieniane dwa lub trzy razy w tygodniu.
Laparoskopia
Niektóre z działań opisanych powyżej, w tym operacja woreczka, może być teraz przeprowadzona przy użyciu laparoskopii (chirurgii minimalnie inwazyjnej). Jest to znane także jako „Dziurka chirurgii”. Zamiast jednego dużego otworu w ścianie jamy brzusznej chirurg czyni cztery lub pięć małych nacięć (przerw) każda tylko około 1cm (pół cala). Małe rurki są następnie przekazywane przez te nacięcia i pompowany jest do brzucha nieszkodliwy gaz, który daje chirurgowi więcej miejsca do działania.
Cienka rura, zawierająca światło i kamerę jest używana do przekazywania obrazu od wewnętrznej strony jamy brzusznej na ekran monitora w sali operacyjnej. Małe instrumenty chirurgiczne mogą być także przekazywane przez te nacięcia i kierowane do właściwych miejsc przy użyciu widoku z laparoskopii. Jeśli odcinek jelita ma zostać usunięty, może odbywać się to za pośrednictwem oddzielnego, większego nacięcia.
Operacje laparoskopowe zazwyczaj trwają dłużej niż „otwarte” operacje chirurgiczne, ale mogą mieć szereg korzyści, takich jak:
• mniej bólu po operacji
• mniejsze blizny
• szybsze odzyskiwanie dobrego stanu zdrowia – na przykład, jest się w stanie jeść i pić szybciej
• zmniejszenie ryzyka zakażenia rany lub przepukliny
• krótszy pobyt w szpitalu.
Jednak operacja laparoskopowa może nie być dostępna we wszystkich ośrodkach, może też nie być odpowiednia, jeśli pacjent przebył już chirurgie jamy brzusznej.
Jakie są ryzyka operacji?
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest bardzo indywidualnym stanem, a zagrożenia i korzyści różnego rodzaju leczenia będą się różnić od osoby do osoby. Chirurgia wrzodziejącego zapalenie jelita grubego, podobnie jak wszystkie operacje, posiada kilka ogólnych zagrożeń, w tym związanych z dokonaniem ogólnego znieczulenia. Istnieje również pewne ryzyko, że niektóre operacje mogą prowadzić do powikłań, takich jak zakażenia. Poszczególne operacje mogą mieć inne zagrożenia. Na przykład zespolenie lub woreczek ileoanalny może rozwijać przeciek. Zrosty (pasma blizny, które tworzą się w ramach procesu gojenia) mogą skręcać jelita. Jeśli masz torebkę istnieje również ryzyko, że mogą wystąpić zapalenia woreczka, które mogą wymagać leczenia antybiotykami. Zespół chirurgiczny będzie mógł powiedzieć więcej na temat powikłań.
Jakie są zalety chirurgii?
W przeciwieństwie do choroby Crohna, która może nawrócić po zabiegu, wrzodziejące zapalenie jelita grubego nie może powrócić. Operacja powinna się odznaczać:
• ulgą w bólu
• zwolnieniem z objawów takich jak biegunki
• stanem umożliwiającym przerwanie przyjmowania leków, które mogą powodować skutki uboczne
• uczuciem pełniejszego życia, na przykład będąc w stanie wyjść z domu w zrelaksowanym nastroju.
Przyzwyczajenie się do posiadania stomii lub woreczka zajmie trochę czasu, a dla niektórych, może być wyzwaniem. Jednak wielu ludzi, którzy mieli takie operacje czują, że ogólnie rzecz biorąc, mają lepszą jakość życia niż przed operacją.
Czego mogę się spodziewać przed operacją?
Jeśli operacja jest elekcyjna (planowana), będziesz miał czas na rozmowę z zespołem opieki zdrowotnej i omówienie najlepszego sposobu na przygotowanie się do pracy. Ważne jest, aby być maksymalnie zdrowym, zanim nastąpi konieczność operacji. Tak więc, jeśli masz poważną niedowagę możesz być poinformowany o konieczności zażywania dodatkowych substancji odżywczych, być może w formie specjalnej paszy płynnej jako uzupełnienie diety. Jeśli palisz, lekarz zaleci zaprzestanie. Dokładne procedury różnią się od szpitala do szpitala, ale prawdopodobnie zostaniesz poproszony o zostanie w klinice wstępnie tydzień lub dwa.
Podczas tego pobytu lekarz lub pielęgniarka zbada Cię i zapyta o ogólny stan zdrowia, a także objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Wezmą też próbkę krwi do badań rutynowych i mogą wysłać cię do innych badań, takich jak RTG klatki piersiowej lub EKG (śledzenie rytmu serca). Ta informacja pomoże anestezjologowi zaplanować najlepsze znieczulenie dla Ciebie. Chirurg będzie czekał, aby omówić swoją pracę i możesz zostać poproszony o podpisanie formularza zgody na tym etapie. Ważne jest, aby w pełni zrozumieć operację i przewidywane korzyści i skutki uboczne. Chirurg może również opowiedzieć o komplikacjach, które mogą się zdarzyć w wyniku operacji. Pytaj jeśli czujesz, że nie rozumiesz czegoś lub chciałbyś uzyskać więcej informacji. Możesz również spotkać pielęgniarki, które będą mogły pomóc.
W szpitalu można spodziewać się mniej więcej takiej kolejności rzeczy:
• Lekarz zbada cię, a pielęgniarka sprawdzi temperaturę, ciśnienie krwi, puls i wagę. Informacje te mogą być następnie porównywane z odczytami podjętymi po operacji.
• Jeżeli istnieje możliwość, że może trzeba zamontować woreczek, pielęgniarka odwiedzi Cię i wyjaśni, co może oznaczać to dla Ciebie, a także upewni się, że otrzymałeś wszystkie potrzebne informacje. Powinna być w stanie powiedzieć wszystko o stomii.
• Jeśli nie zostało to jeszcze zrobione, zostaniesz poproszony o podpisanie formularza zgody aby potwierdzić, że zgadzasz się na tę operację. Jeśli coś jest niejasne, poproś, aby wątpliwości zostały wyjaśnione. Jeśli nie chcesz, aby operacja miała miejsce, masz prawo nie podpisać formularzu.
• Anestezjolog odwiedzi Cię w celu rozmowy o tym, jakie będziesz mieć znieczulenie i jak ból będzie kontrolowany po operacji. Będzie to ważną częścią opieki pooperacyjnej.
• Być może trzeba podjąć „przygotowanie jelita” (silny środek przeczyszczający) w dniu poprzedzającym
działanie. To jest upewnienie się, że jelito grube jest całkowicie puste. Można poprosić o lewatywę, aby usunąć zawartość ostatniej części jelita.
• Dostaniesz parę pończoch do noszenia w czasie operacji i po operacji, możesz dostać też niewielki zastrzyk. Oba te rozwiązania zapobiegają tworzeniu się zakrzepów krwi w nogach.
Czego mogę się spodziewać po operacji?
Bezpośrednio po zabiegu zostaniesz przeniesiony do sali pooperacyjnej, gdzie Twój stan może być ściśle monitorowany. Gdy już w pełni odzyskasz przytomność zostaniesz przeniesiony na oddział. Poczujesz ulgę w bólu, być może poprzez metody zewnątrzoponowe (rurka dołączona do pleców) lub dożylne (kroplówka na ramieniu). Ból może być automatyczny, ale możesz być w stanie kontrolować go naciśnięciem przycisku ręcznego. Mogą być również podane leki znieczulające do kontrolowania efektów ubocznych, takich jak nudności i wymioty.
Może być kilka innych rur pochodzących z organizmu, w tym kroplówki dostarczające płyny, cewnik do drenażu i rura spustowa w pobliżu rany operacji. Niektórzy ludzie będą mieli również sondy nosowo-żołądkowe (rurka w nosie, aby utrzymać żołądek pusty). Rury te są usuwane w ciągu kilku dni. Może się okazać, że gardło będzie bolało z powodu rurki do oddychania używanej podczas operacji.
Możesz być zachęcany do wyjścia z łóżka i siadania na krzesło dzień po, lub w niektórych przypadkach w ten sam dzień, w którym była przeprowadzona operacja. Ma to pomóc poruszyć krążenie. Fizjoterapeuta może Cię odwiedzić, aby pokazać niektóre proste ćwiczenia nóg i klatki piersiowej. Również w zależności od rodzaju zabiegu chirurgicznego, niektóre osoby mogą rozpocząć przyjmowanie wody pitnej w ciągu 12 godzin po operacji. Inni mogą zostać poproszeni o poczekanie, aż będą mieć wiatry. Tak więc, może minąć kilka dni, zanim będzie można rozpocząć przyjmowanie płynów. Należy zastosować również dietę.
Jeśli masz przetoki, pielęgniarka pokaże, jak dbać o nie i jak używać worka stomijnego. Jeśli masz jakiekolwiek problemy, nie wahaj się zapytać o pomoc. Niektórzy ludzie odkryli, że kilka dni po zabiegu czują się przygnębieni. To może być częściowa reakcja na wstrząs po operacji, ale doświadczenie to zwykle mija.
Jak długo będę musiał pozostać w szpitalu?
To może się różnić w zależności od potrzeb indywidualnych. Większość ludzi przebywa w szpitalu przez około tydzień, chociaż jeśli wykonywana była laparoskopowa operacja można być wypuszczonym do domu wcześniej. Jeśli operacja była otwarta, być może trzeba będzie zatrzymać się w szpitalu na kilka dni dłużej. Ponadto w zależności od szpitala, pobyty dla osób mających planowane operacje wydają się być krótsze niż w przypadku sytuacji awaryjnej.
Ile czasu potrzeba na całkowite wyzdrowienie? Kiedy po raz pierwszy dotrzesz do domu, prawdopodobnie okaże się, że czujesz się słaby i łatwo się męczysz. Z drugiej strony, operacja powinna pomóc zmniejszyć objawy choroby Crohna i szybko powinieneś zacząć czuć się dużo lepiej niż przed operacją.
W miarę upływu czasu będziesz odzyskać swoją siłę i wytrzymałość, prawdopodobnie będziesz w stanie powrócić do swoich codziennych zajęć, w tym sportu i rekreacji. Każdy się jednak różni i jak długo trwa dochodzenie do zdrowia- to może zależeć nie tylko od rodzaju operacji, ale także od wieku i ogólnego stanu zdrowia.
Podczas odzyskiwania zdrowia ważne jest, aby zachować równowagę pomiędzy próbą zrobienia czegoś więcej każdego dnia, a robieniem tych rzeczy. Słuchaj swojego ciała i rób tylko tyle, ile dajesz radę. Delikatny program ćwiczeń może pomóc przyspieszyć regenerację.
Jeśli masz worek stomijny, będziesz potrzebować czasu, aby nauczyć się go obsługiwać. Porozmawiaj z pielęgniarkami na temat pielęgnacji przetoków, jeśli masz wątpliwości lub potrzebujesz więcej informacji. Wiele szpitali oferuje linię porad pielęgnacji przetoków, aby pomóc z wszelkimi problemami, które rozwijają się, gdy jesteś w domu. Można również znaleźć stowarzyszenia pacjentów.
Większości ludzi nie zaleca się wykonywanie żadnych ciężkich prac domowych, takich jak podnoszenie ciężarów lub prasowanie. Nie powinno się zacząć jeździć ponownie autem, dopóki nie jest się w stanie kontrolować samochodu, w tym dokonywać awaryjnego hamowania, jeśli trzeba, a to może potrwać kilka miesięcy. Kiedy można wrócić do pracy zależy od pracy i rodzaju pracy. Ludzie pracujący w zawodzie, który wymaga dużo wysiłku fizycznego mogą potrzebować więcej czasu, niż osoby wykonujące mniej aktywne zadania, chociaż nawet siedzenie przy biurku przez cały dzień może być bardzo męczące po operacji. Zwykle trwa od około dwóch do trzech miesięcy zanim większość ludzi jest w stanie wrócić do pracy.
W jaki sposób operacja wpłynie na moje codzienne życie?
• Dieta – po odzyskaniu sprawności po zabiegu może się okazać, że można jeść większe posiłki i ma się do wyboru szerszy zakres produktów spożywczych. Jedzenie powinno być zrównoważone i pożywne. Dieta powinna pomóc, zwłaszcza jeśli zostały usunięte małe sekcje jelita cienkiego. Niektóre osoby z chorobą Crohna mają trudności w absorbowaniu tłuszczu z pożywienia, szczególnie po resekcji. Jeśli został usunięty końcowy odcinek jelita krętego , trzeba mieć zastrzyki witaminy B12. Większość osób z przetokami nie muszą mieć specjalnej diety, ale wypadałoby podejmować dodatkowe płyny (w tym mieszankę elektrolitów). Wysoka zawartość błonnika pokarmowego i pikantne żywności mogą być problem dla ludzi z ileostomią, a jeśli miałeś kolostomię trzeba jeść więcej błonnika zapobiegającego zaparciom. Pielęgniarka lub dietetyk powinni być w stanie doradzić, co jeść.
• Reakcje emocjonalne – każdy reaguje na chirurgię w swój własny sposób. Możesz czuć lęk, wątpliwości, akceptację, ulgę, zaufanie, poczucie dobrego samopoczucia, a może nawet niekiedy rozczarowanie. To nie jest rzadkością w przypadku osób, którym zostaje blizna po operacji lub przetoki, prowadzi to czasami nawet do depresji.
Może to być czas niepokoju dla członków rodziny. Warto porozmawiać z kimś o tych uczuciach. IBD oraz pielęgniarki opieki mogą być doskonałym źródłem wsparcia. Jeśli chciałbyś porozmawiać z doradcą zawodowym, należy sprawdzić, czy lekarz rodzinny ma takie usługi poradnictwa.